SORULARLA GEBELİKTE AYRINTILI ULTRASON MUAYENELERİ
Gebelerde Ayrıntılı Ultrason Muayenesi nedir? Kimler tarafından yapılır?
“Ayrıntılı Ultrason”, “Detaylı Ultrason” veya “İkinci Düzey Ultrason” olarak anılan muayenenin, normal gebelik takibi sırasında yapılan ultrason muayenelerinden farkları şunlardır: Yüksek görüntü kalitesine sahip, Doppler, Renkli Doppler, 3 ve 4 Boyutlu görüntüleme yetenekleri olan gelişmiş ultrason cihazı kullanılır. Daha fazla zaman ayrılarak anne karnındaki bebeğin tüm organları mümkün olan en yüksek ayrıntı düzeyinde incelenir. Bu inceleme riskli gebelikler, doğumsal sakatlıklar ve hastalıklar konusunda özel eğitim ve tecrübeye sahip Perinatoloji Uzmanları tarafından yapılır ve inceleme sonucunda yazılı bilgilendirme ve önerileri içeren rapor düzenlenir.
‘’İki Boyutlu Ultrason’’, ‘Renkli Ultrason’’, ‘’Üç ve Dört Boyutlu Ultrason’’ kavramları ne anlama gelir?
Tüm ultrason cihazları iki boyutlu görüntü üretir, bu görüntüler farklı yön ve açılardan alınan organ kesitlerdir (limonu bıçakla kesip kesit yüzeyine bakmaya benzetilebilir). Bu görüntüler genelde siyah-beyaz ve gri rengin tonlarında gösterilir.
Tıbbi muayenede en çok bu görüntülerden yararlanılır ve üst düzey ultrason cihazlarda 1-2 milimetrelik ayrıntılar bile izlenebilir.
‘’Renkli Ultrason’’ tanımı yanlış bir tanımdır. Doğrusu ‘Renkli Doppler’’dir. Ultrasonla anne karnındaki bebeğin rengi görüntülenemez. Renkli Doppler teknolojisinin yardımı ile gebenin rahim damarlarında, bebeğin kan damarlarında ve kalbindeki kan akımları görüntülenir ve değerlendirili. Bu teknoloji ile bazı damar ve kalp oluşum hataları ve bebek gelişme bozukluklarının nedeni araştırılır.
‘’Üç Boyutlu Ultrason’’- gelişmiş ultrason cihazlarında bilgisayar programı tarafından binlerce iki boyutlu görüntü birleştirilerek üç boyutlu görüntü elde edilir. Üç boyutlu görüntülerin ayrıntıları iki boyutlu görüntülerin ayrıntılarından oldukça az olmakla birlikte, ‘’ Üç Boyutlu Ultrason’’ normalde elde edilmeyecek kesitlerin alınmasına ve bebeğin vücut yüzeyinin herkesin anlayabileceği şekilde gösterilmesine olanak verir. Üç boyutlu görüntülerin canlı izlenmesine ‘’Dört Boyutlu Ultrason’’ adı verilir. Üç ve Dört boyutlu görüntüleme tıbbi olarak her zaman gerekli değildir, fakat özellikle bebeğin yüzünün görüntülenmesine ailelere duygusal anlar yaşatır. Bebek yüzünün ten renginde gösterilmesi üç boyutlu görüntülerin halk arasında yanlış olarak ‘’ Renkli Ultrason’’ olarak adlandırılmasına yol açabilir. Anne karnındaki bebeğin yatış pozisyonunun uygun olmaması, suların az olması ve gebenin kilolu olması üç ve dört boyutlu görüntülemeyi engelleyebilir. Ayrıntılı ultrason muayenesi sırasında İki Boyutlu görüntüleme, Doppler ve Renkli Doppler, Üç ve Dört Boyutlu görüntüleme türlerinin hepsinden yararlanır.
Ayrıntılı ultrason muayenesiyle hangi sorunlar anlaşılabilir?
Ayrıntılı ultrason muayenesiyle anne karnındaki bebeğin büyümesi ve gelişmesinin yanında vücut ve organ yapıları sakatlıklar (anomaliler) veya doğumsal hastalık şüphesi uyandıran bulgular (belirteçler) açısından incelenir. Sakatlıklar bebeğin vücut ve organ yapılarında olabilen ciddi oluşum kusurlarıdır. Bunlara örnek olarak belkemiğinde açıklık olması, beyin boşluklarının aşırı sıvı toplaması, kol, bacak yokluğu, ana damarların kalbe hatalı bağlanmış olması gibi sorunlar sayılabilir. Canlı doğacak olan her yüz bebekten üçü büyük bir yapısal oluşum kusuru taşır. 4. – 5. Gebelik ayları arasında yapılan ayrıntılı ultrason muayenesiyle yapısal oluşum kusurlarının %90’ı saptanabilir. Belirteçler normal bebeklerde de görülebilen, fakat genetik veya enfeksiyon hastalığı olanlarda daha sık izlenen fiziksel özelliklerdir. Örneğin, beyin boşluklarının hafif genişlemesi, burun kemiğinin görülememesi veya küçük ölçülmesi, ense cilt kalınlığının artmış olması, elin küçük parmağında orta kemik eksikliği, ayak başparmağının diğer parmaklardan ayrık durması gibi bulgular normal bebeklerde de görülebilir, fakat aynı zamanda bunlar Down Sendormu olarak adlandırılan doğumsal zeka geriliğine sahip bebeklerde daha sık izlenen belirteçlerdir.
Ayrıntılı Ultrason Muayenesiyle hangi sorunlar anlaşılamaz?
Yapısal kusurların tanınma olasılığı boyutuyla ve yerleşimiyle ilgilidir. Küçük boyutlu yapısal sorunların çoğunun ultrasonla tanınması mümkün değildir. Kaka deliğinin oluşmaması (anal atrezi), yemek borusunun tıkalı oluşması (özofagus atrezisi), butun deliklerinin tıkalı olması (koanal atrezi), yumuşak damağın yarık olması, bağırsaklarda tıkanıklık olması, cinsel organlarda küçük şekil bozukluklarının olması tanınamayanlara örnek olarak verilebilir. Bunun yanında, gebelik haftasının uygun olmaması, gebenin aşırı kilolu olması, bebeğin anne karnında duruşunun uygun olmaması, bebeğin sularının az olması gibi faktörler ultrason incelemesini olumsuz etkilerler ve olası sorunların saptanmasını engelleyebilir. Bebeğin vücut ve organ yapılarının ultrason görünümünü etkilemeyen doğumsal hastalıklar ultrasonla tanınamaz. Doğumsal zeka geriliği, görme veya işitme bozukluğu, kan hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, metabolik hastalıklar (doku veya vücut kimyası hastalıkları) ultrasonda belirti vermeyebilir. Bu tür hastalıkların çoğunu gebelik sırasında herhangi bir tetkikle tanınması mümkün değildir. Bazıları su veya kordon damarından alınan kandan tetkik yapılarak anlaşılabilir.
Ayrıntılı Ultrason Muayenesi Gebeliğin hangi döneminde yapılır?
Ayrıntılı Ultrason muayenesi için gebeler genellikle gebeliği izleyen doktorlar tarafından yönlendirilir. Sakatlık şüphesi, suların azalması veya artması, gelişme geriliği şüphesi gibi durumlarda bu muayene herhangi bir gebelik haftasında istenebilir. Özel bir sorun şüphesi olmadan, her ihtmale karşı ayrıntılı ultrason muayenesi yapılacaksa, bebeğin yapılarının en ayrıntılı ultrason görülebildiği 20. -22. Gebelik haftaları (4,5 – 5 ) ay arasında dönem tercih edilir. Bunun yanında birçok ciddi doğumsal sakatlık bebeğin oluşum dönemi bitince (gebeliğin ilk üç ayı dolunca) ayrıntılı ultrason muayenesinde teşhis edilebilir ve aynı zamanda bebek en önemli Down Sendromu belirteçleri açısından incelenebilir.
Gebeliğin 11-14 haftaları arasında yapılan Ayrıntılı Ultrason Muayenesi Birinci Trimester Anomali ve Down Sendromu Taraması olarak adlandırılır. Yapısal kusurların erken tespitine önem veren ve en güvenilir Down Sendromu taramasını yaptırmak isteyen ailelere Birinci Trimester Taramayı tercih etmelidir. Birinci Trimester Tarama’da bebeğin yapıları çok yüksek ayrıntıda incelenemediği için bu taramayı yaptıran gebelerin 20. – 22. Gebelik haftaları arasında ayrıntılı ultrason muayenesi tekrar önerilir.
Ayrıntılı Ultrason Muayenesinin anne karnındaki bebeğe zararı olabilir mi?
Ultrason 50 seneyi aşan süredir ANNE KARNINDAKİ BEBEKLERİN MAUEYENESİ İÇİN KULLANILMAKTADIR. Bugüne kadar zarar gören herhangi bir bebek rapor edilmemiştir. Yine de ultrason muayenesinin mümkün olan en kısa süre içinde bitirilmesi önerilmektedir. Eğlence amaçlı ve bebeği görme merakından ultrason muayenesine girilmemelidir. Aileler özellikle üç boyutlu yüz görüntülerini merak eder. Ayrıntılı Ultrason Muayenesi sırasında bu tür görüntülemeye birkaç dakika ayrılabilir, fakat her bebeğin pozisyonu bu görüntülerin elde edilmesi için uygun olmayabilir, bu durumda muayene uzatılmamalıdır.
